|
- Páta | - Srbská èítanka | - |
(Hoñtwjeàski wobrazk.)
Potajnje æicho, mjelkno bì w lìsach, kotre¾ bìchu hi¹æe do ¹ìreje æmy zawalene. Ptaèatka spachu hi¹æe mìrnje w ha³u¾kach a s³ónèko bì¹e hi¹æe daloko za lìsami skhowane. Njebjo bì¹e jasne, módre, a njelièomnje wjele hwì¾kow zybole¹e so na nim. Z powìtra sapa¹e pak lod¼ane dychanje, kotre¾ so w podobje drobneje, bì³eje mucki na ha³uzy a moch sad¼e¹e. Æmowozelene ¹mrìki poèinachu so tak na spod¼iwne wa¹nje poma³u wobswìtlowaæ, ¾iwe mikotanje wukhad¼e¹e z drobnych jehlinow a na mo¹e zaswìæachu so zybolate hwì¾ki. W¹itko bì¹e za krótki èas pokryte z bì³ym mo¹kom a tak wuzbìhowa¹e so kó¾dy kerja¹k, kó¾da ha³u¾ka, haj sama kó¾da jehlina we mh³owinje.
Spod¼iwajo wobked¼bowach tute kuz³apo³ne pleæenje we stwórbje a bìch pøi tym skoro zapomni³ na jelenje, kotrych¾ dla bìch so tu d¼ensa tak zahe wustupi³. Do³hó bìch hi¾o za nimi khod¼il, tola dotal njebìch hi¹æe zbo¾a pomì³, jednoho tutych rohatych wobydlerjow na¹ich lìsow z kulku potøìliæ. Z nowej nad¼iju bìch so d¼ensa na swoje stare mìstno, za ha³uzaty ¹mrìk, stupi³, pøeto¾ derje wìd¼ach, zo ma tu blizko pøez lìsny puæ statny jeleñ swoju sæe¾ku, po kotrej¾ wón rady pøi rañ¹im smìrkanju do husæiny kroèi. Dotal bì¹e so mi jeleñ kó¾dy króæ zbo¾ownje zminyæ wìd¼a³ a tohodla bìch d¼ensa æim bóle njedoèakliwy a wæipny, kak bud¼e mi tón króæ zbo¾e pøikhilene.
Stojach hi¾o tójhdy na mìstno pøikowany ka¾ socha a nièo so hi¹æe njepokaza. Za to poèina¹e zyma èim bóle ¹æipaæ a rìzaæ. Drasta bì¹e z bì³ej, lod¼anej rosu cy³a posypana a b³yskotate krystalki swìæachu so na tøìlbinej tarèi. W¹ud¼om bì¹e bìlina a ¾iwe mikotanje a te¾ w powìtøe poèina¹e so jasniæ. S³ónèko spa¹e drje hi¹æe za lìsami, tola na njebju wupøesæìrachu so poma³u swìt³e, ¾o³te kolesa, kotre¾ po èasu èeàwjenu barbu nabìrachu. W husæinje nastawa¹e poma³u ¾iwjenje. Èorne kosy a ¾o³te sknad¼iki wulìtowachu po rjadu ze swojich skhowanych ³ó¾kow a ze spì¹nym æikotanjom a wjeso³ym pjeøchotanjom woznamjenjachu swoje spod¼iwanje nad spì¹nym pøetworjenjom stwórby. Èorne èar¹e a spì¹ne sykorki dypachu hi¾o w trawje a na ha³u¾kach pytajo za waèkami a bruèkami, kotre¾ pak bìchu so pøez zymu h³uboko do zemje zakhowa³e. Zwìrjatka bìchu tak skludne, zo moh³ je druhdy z ruku popadnyæ; wone mje zawìsæe njerozeznawachu wot kó¾deho bli¾¹eho ¹mrìka, pøeto¾ w¹itko bìse so pøemìni³o a w¹itko zda¹e so jenak bì³e.
Tola ¹to to? Njezas³y¹ach na dobo daloke ruæe, njebì¹e to ryèenje jelenjowe? Haj, njebìch so myli³, s³y¹ach je jasnje a zrozumliwje k druhemu razej. Bì¹e to wone rycenje, kotre¾ jelenje wustorkuja w èasu dru¾èenja, w èasu, hdy¾ je jich wutroba napjemjena z lubosæu a njenasytliwej po¾adliwosæu. A tuto ryèenje je tak jimace, tak wobkuz³ace, zo lud¼o husto daloke puæe njelutuja, jeno¾ zo móhli na krótke wokomiki tutón pralìsny h³ós do so srìbaæ. Hi¾o pøi wjecornym smìrkanju zapoèina jeleñ swój hrimaty h³ós zano¹owaæ, z tym swojeho pøeæiwnika namo³wjejo, jemu polo wostajiæ, abo so z nim na móc mìriæ. A husto pøiñd¼e tak mjez tutymi mócnymi wojownikami k bitwje, kotra¾ najèasæi¹o z pora¾enjom s³ab¹eho kónci.
Spod¼iwajo pøipos³uchach tutomu pózdnemu ryèenju jelenja. K tøeæemu, k ¹twórtemu razej wón mócnje zaryèa a to kó¾dy króæ jasni¹o a bli¾e. Kó¾de tajke ryèenje s³ucha¹e so ka¾ daloke, b³uke hrimanje, kotre¾ so mócnje pøibli¾a. Po zdaæu nastaje¹e so jeleñ w runej merje na mnje. Wutroba w¹a rozhorjena ¾iwje we mni dupota¹e a rucy pøima¹tej so kruæi¹o tøìlby, kotra¾ mìje¹e tra¹ bórzy wulke d¼ì³o dokonjeæ.
Zaso bì¹e w¹itko z mìrom, jeno¾ ptaèatka æikotachu dale a wohrìwachu so w z³oæanych pruhach skhad¼aceho s³ónèka, kolebajo so na pró¹nych ha³u¾kach. Wysoko w powìtøe æahachu wulke èrjódy wrónow, wótøe harowajo do po³odnych krajow. Powìtr bì¹e æeñki, pøewidny, zo mó¾e¹e wóèko do njesmìrnych dalokosæow sahaæ a by zawìsæe haè do njebjes pohladaæ moh³o, hdy¾ je na tym fija³kowy zawì¹k zad¼ìwa³ njeby. Lohki wìtøik pozbìhny so hdys a hdys we wjeà¹kach ¹mrìkow a saje¹e b³yskotatu rosu we hrajatych trubjelach z ha³u¾kow. Bì¹e to wobkuz³ace pleæenje w bo¾ej stwórbje, tu w napohlad¼e sameje krasy èuje¹e so wutroba tak zbo¾owna a swobodna, zo njeby so z kub³ami a èesæemi swìta mìnja³a. -
Tola njebì¹e to ³amanje ha³uzow pøede mnu w zdónkatym drjewni¹æu, njebli¾³ so tu tra¹ hi¾o mócny jeleñ? Haj woprawd¼e, tamle khwata nì¹to w runej mìrje na mnje. Khìtøe z³o¾ich tøìlbu k ³icu a mìrjach - tola wohañbjeny wotstajich ju zaso. Njewinowata sorna to bì¹e, kotra¾ chcy¹e so do husæiny skhowaæ. Za starej sornu krosnowa¹e pak so ma³e sornjatko, kotre¾ zp³aèitym h³osom swojej maæeri pøiwo³a¹e, zo njeby tak khwata³a. Mje njespóznajo skoèi¹tej wobej pódla mje do husæiny. Jej bì¹e nì¹to zatra¹i³o, pøeto¾ zda¹e so, ka¾ chcy³oj so bli¾acemu njewjedru wukhowaæ.
Tak tu zaso stojach w nad¼ìji zjebany, zo jelenja hi¹æe wuhladam, pøeto¾ nièo njebì wjacy wo nim s³y¹eæ. Haj, te¾ tutón króæ bì¹e mje hoñtwjeàske zbo¾o zapomni³o, lesny jelen bì¹e te¾ d¼ensa pøeli¹èi³. Mjerzacy chcych hi¾o swoje mìstno opu¹æiæ, tola ka¾ wot b³yska zra¾eny zjìd¼ech za ©mrìk. - Smìd¼ach swojim woèam wìriæ? Njestoje¹e tu pøede mnu w khójnach jeleñ? Bì¹e mó¾no, zo móh³ so tu wón tak z æicha pøibli¾iæ? Haj woprawd¼e! Hlej! nìtkole zbìha wón h³owu a ³óji powìtr, ach, nìtko mje wón pytnje a khìtøe so zaso wróæi! Nì, mìsto toho zaryèa wón ze slìbrojasnym, ale mócnym, h³ubokim h³osom. Jeho ¹ijne hriwy so pøi tym wupjerachu a jeho wóècy so b³yskota¹tej ka¾ worjowo³ej, hdy¾ pyta sebi wopor.
Cyle pora¾eny wobked¼bowach tutoho lìsneho hobra, kotry¾ tak zmu¾iæe swojim njepøeæelam swój pøikhad wozjewje¹e. Jeleñ èuje¹e so zawìsæe najmócni¹i a bì¹e kó¾dy wokomik hotowy, kó¾demu pøeæiwnikej, kotry¾ chcy³ sebi zwa¾iæ, jednu z jeho swójbnych wotwjesæ, swoje dwanaæekrónate rohizna na èo³o stajiæ. Hord¼e a samopa¹nje kroèe¹e jeleñ runje won, na mnje sebi ani njenad¼ìjo, zo tu hi¹æe mócni¹i pøeæiwnik steji, kotry¾ mó¾e jeho z jednym pohibom porazyæ. Haj a nìtko bì¹e èas! Jeleñ stoje¹e njekryty srjed¼ dweju khójnow kusk wot boka a tu mìjach dobre mìri¹æo. Wutroba z rozhorjenitosæu mócnje we mni bije¹e, tola wóèko mìrje¹e wìsæe a ruka njetøepota¹e. Mócny wrjesk! Pøede mnu mróèel kura a pøez tutón kur wid¼ach, kak so jeleñ zabìra¹e a kak wón z prìdkownymaj bìhomaj wysoko do powìtra zarubny. Potom skoèi hi¹æe nì¹to kroèeli na bok, hd¼e¾ so wjeræo k zemi sypny.
Khìtøe pøiskoèich k jelenjej. Wón bì¹e hi¾o wudycha³. Kulka bì¹e so jemu pøez wutrobu pøery³a, wona bì¹e po¾adliwu wutrobu na wìène zmìrowa³a. Za znamjo jeho zmu¾itosæe swìdèe¹e pak na jeho wutrobnje poslìdnja èesæ - wulke barbne ko³o.
J. Lorenc, £u¾ica 1893.
zpìt na obsah 
Dal¹í: Z Homeroweje Iliady