|
- Páta | - Srbská èítanka | - |
Na¹i stari serbscy wótcojo mìjachu husto pod mórom æeàpjeæ, ki¾ w swojim èasu mjez nimi z wulkej surowosæu zakhad¼e¹e. Wosebje z³y bì mórski èas w Serbach woko³o leta 1632. Najsurowi¹o wustupi tehdom tuta khorosæ w holanskich serbskich wosadach wot Wojerec haè k Zhorjelcej. We Wojerecach zemrì na nju w lìæe 1632 w po³ ¹twórta mìsaca na 700 lud¼i, m³odych a starych a powìda so, zo tehdom we Wojerecach njezby wjacy haè 16 porow mand¼elskich. Ze samsnej surowosæu zakhad¼e¹e mór we wokolnych wojerowskich wsach, na pøik³ad w Bórku, hd¼e¾ nimale w¹itcy wobydlerjo na njón wumrìchu. W Sprjewicach zapoèa so mrìæe hi¾om w lìæe 1631. Tehdomny sprjewièanski faraà Matej Wiæaz bì tohodla nuzowany so do Hamorow a wot tam pozd¼i¹o do Bórka a naposlìdku do Wojerec sæahnyæ a bì wot Sprjewic na tøi ¹twóræe lìta zdaleny. Zo pak jeho spowìdne d¼ìæi mjez tym njebychu cyle bjez Bo¾eho s³owa by³e, wotmìwa¹e wón bo¾e s³u¾by wonka w holi pola Bórka, hd¼e¾ te¾ køæije¹e a bo¾e wotkazanje wud¼ìle¹e. Na samsne wa¹nje prìdowa¹e tehdom te¾ duchowny z Kho³ma pola Nizkeje Hóznièanam pøede wsu a stoji na tym mìstnje, na kotrym¾ je so to sta³o, b³izko pola Hóznicy hi¹æe d¼ensni¹i d¼eñ kamjeñ z napismom: "Pestaltar 1632" k dopomnjeæu na tamón zrudny èas. Podobny wo³taà z kamjenjow natwarjeny a z lièbu lìta 1632 namaka so te¾ na hórcy pola Jìzora, na kotrej¾ je jìzorski faraà Hrjehoà Krygaà pod dubom bo¾e s³u¾by wotmìwa³.
Do tutoho duba bu pozd¼i¹o lièba lìta 1632 wurìzana a je so do³he leta pola Jìzora zd¼er¾a³. Jako pak bì wón po èasu z nutøka cyle zhni³, su jón na poslìdku lózy pastyrjo zapalili a tak tutoho swìdka ze stareho èasa skazyli. W lìæe 1832 bu toho dla wot jìzorskeho hrabje horkach naspomnjeny wo³taà na samsnym mìstnje natwarjeny, na kotrym¾ bì prjedy tamón dub sta³. Kak zrudnje je tola dyrbja³o w tych pomjenowanych a te¾ w druhich wokolnych wsach byæ, hdy¾ bìchu te¾ bo¾e domy w nich zamknjene, dokel¾ so lud¼o bojachu w twarjenjach skhad¼owaæ! Tysacy su tehdom zemrìli a husto dosæ njebì tu nikotio, ki¾ by chcy³ zemrì³ych pohrjebaæ, dokel¾ so kó¾dy wo swoje ¾iwjenje boje¹e. Hakle w lìæe 1633 wróæi so zasy lìp¹i èas, pøeto¾ z tutym lìtom pøesta to mrìæe. - Nowy a runje tak z³y mórski èas nasta w Serbach w lìæe 1680. Tola zda so, zo je tehdom mór mjenje serbskich wosadow pøeæahny³, haè po³ sta lìt prjedy. W lìæe 1680 pøiñd¼e wón wot Drje¾d¼an sem, hd¼e¾ bì z wulkej surowosæu wustupi³ a na tysac lud¼i mori³. Ze serbskich wosadow mìje¹e,tak wjele haè je znate, najwjacy smìlnjanska wosada pøeæeàpjeæ. W Smìlnej samej wumrì, ka¾ je tehdomny smelnjanski duchowny Jurij Wesenig do swojich cyrkwinskich knihow napisa³, 31 wosobow na mór, z kotrych¾ buchu jeno¾ ¹tyrjo na keàchowje pohrjebani, w¹itcy druzy pak w zahrodach, na ³ukach a w keàkach. Zo su so druhe wsy w lìæe 1680 pøed mórom w Smìlnej boja³e, to wobkruæeja nam te¾ stare cyrkwinske knihi w Palowje, z kotrych¾ wid¼imy, zo su tehdom Zemièenjo a Tumièenjo dla mora w Smìlnej wudyrjeneho swoje d¼ìæi w Palowje køæiæ dali, ¹to¾ je so poslìdni króæ hi¹æe wulkeho ró¾ka 1681 sta³o. Ka¾ w Smìlnej, tak zakhad¼e¹e mór w lìæe 1680 te¾ w Kamjencu haè najhórje. Tam wumrìchu na njón ¹tyri radni knje¾a, ¹tyri duchowni a wuèerjo, dwaj lìkarjej, sydomnaæe rowarjow a pøez tysac pjeæ stow druhich lud¼i. W¹ì khì¾e bìchu po³ne khorych a tak mjenowana "bor¹æ" pola Kamjenca bì wot æeknjenych mìsæanow z Kamjenca wobsad¼ena. Wje³e domow a wulicow bì zabitych a mìstske wrota bìchu zawrìne. Skót ruje¹e w hród¼ach a dyrbje¹e zawutliæ, dokel¾ tu nikoho njebì, ki¾ by jón z picu wobstara³. W mìsæe samym nasta h³ód, dokel¾ nichtón wjacy ze wsow nièo nutø njepøiwjeze. Mortwi buchu w¹itcy hromad¼e do h³ubokich jamow æiskani a z wapnom posypani, dokel¾ khwile njebì, za kó¾de æì³o wosebje row ryæ. Jako bì naposlìdku w mìsæe najwjet¹a nuza nasta³a, smilichu so wokolni zemjenjo a kublerjo nad njezbo¾ownym mìstom a pós³achu jemu khlìba a butry a wina a w¹elakich druhich wecow k warjenju, ale jeno¾ haè pøed wrota. Hakle pøichodne lìto 1681 pøesta mór w Kamjencu zakhad¼eæ a te¾ w druhich stronach, w kotrych¾ bì 1630 wustupi³. Wot tutoho lìta sem njes³y¹imy te¾ nièo wjacy, zo by so mór hdy zasy w na¹ich Serbach pokaza³, haèrunje¾ je tu te¾ pozd¼i¹o wjele khorosæow pod druhimi mjenami poby³o, ki¾ su runje tak surowje mjez Serbami zakhad¼a³e ka¾ nìhdy mór.
K. A. Jenè, Hórnikowa Èitanka.
Dal¹í: