|
- Páta | - Srbská èítanka | - |
Na¹i m³od¼i Serbja so w¹itkich wup³odow nìtèi¹eje kultury pøimaju a to je prawje; ale my sebi pøejemy, zo bychu so samych dobrych wup³odow pøimali. My mamy w Serbach ko³ojìzdnych abo kolesarjow, haj same ko³ojìzdne abo kolesaàske towaàstwa, my mamy te¾ serbskich lubowarjow fotografowanja, fotografow amateurow. Tuæi mó¾a sebi wulke zas³u¾by wo na¹ serbski musej dobyæ, hdy¾ swoje wumje³stwo sobu do s³u¾by serbskeho narodopisa staja a nam w¹itke wosebiæe serbske wìcy, kotre¾ do na¹eho museja trjebamy, derje fotografowane do njeho darja.
Na tuto pra¹enje wotmo³wjamy: w¹itko, ¹to¾ je wosebje serbske a ¹to¾ je wosebje w Serbach: a) ludowe typy; b) ludowe drasty (w¹ìdne, njed¼elske, swjed¼eñske) t. r. serbscy lud¼o, stari a m³od¼i (karakteristiscy a pìkni) w tajkej dra¶ce; c) serbska domjaca nadoba we w¹ìch dru¾inach; d) serbske domy, dwory, wsy; e) serbske hry, zabawy, swjed¼enje, swjatoènosæe, t. r. zhromad¼enych Serbow pøi tutych hrach, zabawach a swjed¼enjach; f) serbske hrod¼i¹æa a hory a z cy³a napohlady w¹ìch¾kuli serbskich wokolinow a pøedmjetow, fotografowanja hódnych.
a) Ludowe typy, njech su w cy³ej postawje abo jeno¾ haè do pasa (h³owa a wutrobno), maja so pøeco braæ w dwìmaj postajenjomaj: z prìdka (en face) a z boka (de côté).
b) Twarjenja, wosebiæe stare a wot ludowych twarcow twarjene, maju so braæ z nìkotrych stron, kó¾dy króæ pak a najprjedy z prìdka; nimo toho hi¹æe najbóle kharakteristiske d¼ìle twarjenja, wosebje khódby, swisle, durje, wrota, wokna, jstwy wot nutøka, pìc, domjaca nadoba, stare wobrazy, rìzby, pychi atd. Pøi fotografowanju cyrkwjow a kapalièkow, køi¾ow pøi puæach a na pohrjebni¹æach, njech su drjewjane abo kamjeñtne, ma so najprjedy cy³y pøedmjet a potpm te¾ stajnje jeho najwa¾ni¹i d¼ìl abo jeho zajimawe d¼ìle fotografowaæ.
c) Ludowe skupiny pøi d¼ìle a zabawje, wosebje pøi swjed¼enjach, maju so tak fotografowaæ, jako bychu wosoby, zajate z d¼ì³om abo zabawu, wo tym njewìd¼a³e, zo bywaju fotografowane a zo bychu by³e dosahnjene a trjechene we swobodnym a woprawd¼itym po³o¾enju najwa¾ni¹ich wosebitosæow, zamó¾acych zajimowaæ narodnopisnika (etnografa). Tu za fotografowarja nastawa najæe¾¹i nadawk, ¾adacy sebi wustojnosæe we wubranju najpøihodni-¹eho wokomika a wumje³skeho zaèuæa, ale za to su tajke wìcy æim zajimaw¹e a æim wa¾ni¹e.
a) W¹itke kopije fotografijow maja so prosto bjez retu¹owanja èiniæ;
b) k w¹itkim jednotliwym fotografijam ma so pak na wosebitu papjerku pak (hdy¾ njeje wjele) na zadny bok fotografije napisaæ: aa) z kotreje wsy fotografowany pøedmjet pokhad¼a; bb) hdy je fotografowany; cc) kak so tam mjenuje a kak so mjenuja jeho d¼ìle po serbsku;
c) pøi fotografijach jednotliwych typiskich wosobow lud¼i ma so zapisaæ: aa) kó¾deho dospo³ne mjeno a pøimjeno; bb) staroba; cc) mìstnosæ narod¼enja a nìtèi¹eho pøebywanja; dd) postawa a wosebje te¾ wulkosæ;
d) pøi fotografijach drasæenja maju so na wosebitej papjercy w¹ì jednotliwe drasty nadrobno wopisaæ ze swìdomitym zapisanjom jich barbow; dale maju so zapisaæ: a) serbske pomjenowanja jednotliwych drastow a jich d¼ìlow; bb) jich material; cc) wa¹njo jich zhotowanja; dd) mìstno jich wud¼ì³anja abo kupjenja; ee) wosebite rozd¼ìle mjez w¹ìdnej a swjed¼eñskej a mjez lìtnjej a zymskej drastu; ff.) rozd¼ìte mjez drastu w¹elakich stawow a starobow, wosebje mjez drastu holcow, m³odych ¾onow, maæerjow a wowkow; gg) w kotrych susodnych wsach no¹a tu samsnu drastu a w kotrych hina¹u a we èim hina¹u?
To su w h³ownych smuhach te dypki, ki¾ maju so pøi fotografowanju narodopisnych pøedmjetow wobked¼bowaæ, jeli dyrbja tute mìæ hódnosæ a wa¾nosæ za narodopis.
E. Muka, Lu¾ica 1905.
zpìt na obsah 
Dal¹í: Mik³aw¹k