|
- Páta | - Srbská èítanka | - |
Andricki Mik³aw¹ (1871-1908), kap³an, redaktor £u¾icy wot l. 1896-1904; wubjerny beletrista a publicista, njebojazny wojowaà za prawa serbskeho naroda. Napisa studiju wo Æi¹inskim (1906); pre³o¾owa¹e ze s³owjanskich literaturow, wosebje d¼³wad³owne hry (mjez tutymi te¾ na pø. A. Jiraskoweho; "Gerona" w l. 1906). (È. 124.)
Andricki Jan (* 1880), wuèeà w Radworju, bratr pøedkhad¼aceho. (È. 169.).
Bart Arno¹t (* 1870), wot l. 1911 zapós³anc na sakskim krajnym sejmje, njesprócniwy prócowaà wo wozbìhnjenje serbskeho naroda hi¾o pøed swìtowej wójnu, organisator serbskich towaàstwow, wosebje rataàskich, za³o¾eà "Domowiny", zwjazka serbskich towaàstwow. Wjednik serbskeho narodneho hibanja po prewrótu. Za³o¾i 13. nazymnika 1918 "Serbski Narodny Wubjerk". Wot wulkeho ró¾ka 1919 zastupowa¹e Serbow na mìrowej konferency w Parizu 2. winowca 1919 bu pri nawróæe do domizny zajaty a wotsud¼eny dla "krajneje pøerady" a poby nimale lìto w jastwje w Gollowje pola ©æeæina. (È. 168, 197.)
Bartko Jan (1821-1900), wuèeà w Nosaæicach, wustupi z mjeñ¹imi basnjemi w druhej po³ojcy ¹tyrcytych lìt, potom womjelkny a wróæi so w "Pomhaj Bóh" hakle kónc swojeho ¾iwjenja zaso k basnis³wje. (Najlìp¹a je baseñ "£u¾iske hory"). Pøe³o¾i Kornerowu wjeselohru "Nócneho stra¾nika", jednu z najprìni¹ich serbskich hrow zcy³a. Lìta 1848 redigowa¹e z J. Wje³u redikalni¹i tyd¼enik "Serbski Nowinkaà". Jeho h³owny wuznam w¹ak mamy hladaæ w jeho knihach za evangelske serbske ludowe ¹ule. Spisa "Biblijske stawizny" a "Serbsku Èitanku", wjacy króc nak³adowanu. Te¾ pøe³o¾i wubjerk Zejlerjowych pìsni do nìmciny. (È. 185. II.)
Bjedrich Mik³aw¹ (Radlubin) (* 1860), byw. faraà ralbièanski. Lyriski basnik. Jeho h³owny wuznam w¹ak wotpocuje humoristiskim powìdañèku. Nìkotøe jeho humoreski a powìdañèka, w kotrych¾ nam pøedstaja postawy ze serbskeho burstwa a d¼ì³aæeàs wa, kotrych¾ brachi a njedostatki njesmilnje ¹wika, wuñd¼echu w "Serbskej knihowni" ("Z kowaànje domoj" a "Stara jab³uèina"), abo namakaju so rozpró¹ene w lìtnikach "Lipy Serbskeje", "Serbskich Nowin", "Katolskeho Pós³a" a w protycy "Krajanu". (È. 189.)
Bjedrich-Wjelemìr Micha³ (1855-76) studowa¹e w Prazy, ale khorowatosæe dla bì nuzowany wopu¹æiæ studije a bórzy potom zemrì zawostajiw¹i ked¼byhódne basniske pospyty we "£u¾icy", "Lipje Serbskej" a "£u¾iskim Serbu", zd¼ìla wobsaha erotiskeho, zdzìla samo socialneho, ale pod wliwom khorowatosæe razu melancholiskeho a resignowaneho. (È. 55, 101.)
Bryl-Serbin Jan (* 1879), profesor, studowa¹e w Prazy, hd¼e¾ je za³o¾i³ l. 1907 z Cyrilom Wjeñku a bratromaj Francom a Józefom Pátu "Èìskoserbske towaàstwo "Adolf Èerný"", skutkowa¹e potom w Moskwje. Kónc swìtoweje wójny wróæi so domoj a wobd¼ìli so pøi narodnym hibanju we £u¾icy a poby zhromadnje z A. Bartom te¾ w Parizu. Je napisa³ rjadu drobnych naæiskow tendenènje wótèinskeho raza a pøe³o¾owa¹e z èì¹æiny a ru¹æiny. Zestaji w l.1920 "Serbske stawizny w zañd¼enosæi a pøitomnosæi". (È. 125.)
Buk Jakub (1825-1895) studowa¹e w Prazy, hd¼e¾ bì sobuza³o¾eà studentskeho towaàstwa "Serbowki". Dwórski kap³an a gymnasialny wuèeà w Drje¾¼anach. Po nawróæe z Prahi pøesta zahe basniæ. Redigowa¹e èasopis Maæicy Serbskeje. D¼ì³a¹e w rìèespytu (Zynki hornjo³u¾iskeje serbskeje rìèe. 1852), a zbìra¹e ludowe prajidma a pøis³owa (1000 serbskich pøis³owow a prajidmow, 1862). (È. 34.)
Cy¾ Jan (* 1883), duchowny, basnik a spisowaà nì¹to literarno-historiskich nastawkow. (È. 177.)
Cy¾ Mik³aw¹ (1825-53),- kat. duchowny w Budy¹inje. Sobuza³o¾eà ,Serbowki" Zwjet¹a episke basnje z baladiskimi nabìhami. (È. 42.)
Cy¾-®uàèanski Jan (* 1898), zahorjeny wobd¼ìlnik narodneho hibanja po pøewroæe, bì w americkim zajeæu we Francózskej. (È. 201, 215.)
Æìsla-Handrik Jan (1840-1915), wustudowaw¹i lìkaàstwo w Prazy, zasydli so w Neveklovje w Èechach jako wokrjesny lìkaà. H³owny wuznam ma jako epik ("Serbow kral" a "Kral Pøibys³aw"), ale mìjese te¾ wuspìch w balad¼e ("Zabity", "Rowaà"). Jeho erotiske basnje, napisane wid¼omnje pod vlivom Halkowym a Heineowym, s³useja k najlìp¹im èidam serbskeje erotiki pøed Æi¹inskim, ka¾ bì te¾ wot swojeho wustupjenja pow¹ì d¼esaæ lìt z najp³ódni¹im basnikom pódla Zejlerja. Pøe³o¾owa¹e wjele z æìsæiny, mjez druhim Klicperowu wjeselohru "Rohowin ©tyrirohaè" (1862), z kotrej¾ so zapoèa serbske d¼iwad³o. (È 5, 60, 87, 111.)
Æi¹inski-Bart Jakub (1856-1909), faraà, najwjet¹i serbski basnik. Napisa³ je sdehowace zbìrki basni: "Kniha sonettow" (1884), "Formy" (1888), "Pøiroda a wutroba" (1889), "Serbske zynki" 1397), "Ze ¾iwjenja" (1899), "Krew´ a kraj" (1900), "Z køid³om worjo³skim" (1904), "Z juskom wótèinskim" (1904), "Wysk a stysk" (1905), "Za æichim" (1905), "Serbske wobrazki" (1908), a po jeho smjeræi wudachu so tøi zbìrki: "Swìt³o z wy¹iny" (1911) a "Z wotmachom. Z domachom. Z do¹krabkom" (1913). Æi¹inski je z basniskim wjednikom a wìsæerjom serbskeho naroda. Je z tworjerjom woprawd¼iteje serbskeje basniskeje rìèe, mi¹tr s³owa a hrona. Je wutwori³ te¾ prìnje serbske drama, hrjadkowanu hru "Na Hrod¼i¹æu" (1880), napisa³ je idyliske epos "Nawo¾enja" a rjadu prózow dotal neznatych a roman "Narodowc a wotrod¼enc". Z jeho basni je wu¹o³ wubjerk wot Ad. Èerneho, nìkotre buchu pre³o¾ene te¾ do druhich s³owjanskich rìèow a do francóz¹æiny a nìmèiny. Hlej wo nim nastawk è.177.
Deleñk Jurij (1882-1918), kap³an, predèasnje zemrì³y zahorjeny wojowaà za serbske prawa. Dobry publicista a wot l. 1910 redaktor "Katólskeho Pós³a", wubjerny rìènik a organisator, wobd¼ìlnik bì³ohródskeho s³owjanskeho nowinaàskeho kongresa w l. 1911, bu w èasu swìtoweje wójny presæìhowany a zahiny na zapadnej fronæe w bitwje pola Armentieres jako wopor nìmskeho militarisma, runje¾ jako wuèeà Franc Kral-Rachlowc. (È. 188.)
Dobrucki Jan (* 1854), faraà we Wojerecach, z rodom S³owak, je napisa³ rjadu powìdañèkow a basni do "£u¾icy", poslìdnje zwjet¹a pod pseudonymom Du¹an. (È. 19.)
Doma¹ka Micha³ (1820-1897), ev. faraà, serbski basnik, autor spìwa "Na¹e Serbstwo z procha stawa". Pisa¹e zwjet¹a nabo¾iaske basnje jako zbìrka "Zionske h³osy" a dr. Bì mjez za³o¾erjemi Maæicy Serbskeje a do³hi èas z redaktorom evangelskeho nabo¾neho èasopisa "Missionskeho Pós³a".
Duèman Handrij (Wól¹inski) (1837-1909) studowa¹e w Budyìinje a w Prazy a po krótkim pobyæu we £u¾icy skutkowase jako kat. duchowny w Lipsku a w Dubinje pola Drje¾d¼an. Pisa¹e wótèinske basnje (wosebje "Wod¼an."), balady a romancy, didakt³ske a nabo¾ne basnje, ale te¾ wjeso³e pìsnièky, satiriske ¹wihi a epigramy. Spisa rjadu powuenych a zabawnych kni¾kow za ³ud (powìdañèka "Dwójnikaj", "Othilija", "Pøi maæeànym rowje"), na-drobnu bibliografiju literatury kat. Serbow (1869) "Pismowstwo katolskich Serbow". Doby sej wulke zas³u¾by wo serbsku folkloristiku ze zbìranjom bajkow, pìsni atd., wo serbske d¼iwad³o ("Z³ote hrody" a "Bo¾i narod"). Wuda sy³u nabo¾nych a modleàskich knihow ("®iwjenje swjatych'") a pre³o¾owa¹e z èìsæiny (Komenskeho "Labyrint") a z nìmèiny (Schiller). (È. 8, 52, 91.)
Duèman Pìtr (1839-1907), dr. med.; wobd¼ìlnik moskowskeje Narodopisneje wustajeñcy l. 1867. (È. 105.)
Fiedleà Karl August (1835-1916), wy¹¹i wuceø na krajnostawskim seminaru w Budy¹inje, knihownik Maæicy Serbskeje. Jedyn z najpopularni¹ich a najzas³u¾bni¹ich wótèincow. Je h³ównje intimny erotik, ale pisase te¾ basnje wobsaha wótèinskolyriskeho a nabo¾neho a nì¹to baladow a to wosebje do "£u¾ièana", "£u¾icy", "Serb. Now." a "Pomhaj Bóh". Wuda "Towaà¹ny spìwnik za serbski lud". Pøe³o¾owase wjele nìmskeje literatury (Goethe, Heine a dr.) (È. 36, 99.)
Gre¹ko Jan, pøekupc we War¹awje, zbìraà a wozjewjeà delnjo³u¾iskich bajkow a powìsæow a podpjeraà delnjoserbskeho pismowstwa. (È. 222.)
Grys Mjertyn (+ 1878), wuèeà, wuda l. 1867 zbìrku nabo¾nych a swìtnych basni pod titulom "Spiwaña m³odym a starym". Ale jeho basnje, kotre¾ so le¾ woæi¹æowachu w È. M. S., nimaju pøewulkeje literarneje hódnosæe. Hewak bì M. Grys originalny è³owjek, wjesny wuèeà, ki¾ so w nièim nerozd¼ìle¹e wot wa¹nja ¾iwjenja burow. Wuèe¹e w swojej ¹uli serbski na samsne zamo³wjenje te¾ tehdom, hdy¾bì pruske knje¾eàstwo serbsku wuèbu zakaza³o. (È. 223.)
Handrik Matej (*1864), pastor w Slepom, spisaà narodopisnych a rìèespytnych studijow a zbìraæel ludowych sk³adbow ze slepjanskeje wokoliny. (È. 56.)
Hórnik Micha³ (1833-1894) studowa¹e w Budy¹inje a w Prazy, skónènje kat. faraà a kanonik w Budy¹³nje. Zwoprìdka pisa¹e wótèinske basnje, balady a romancy w narodnym duchu a epigramy ("®ahad³a", "K³oki"). Wot pjeæd¼esatych lìt wostaji so basnjenja. Jeho zas³u¾by wo pozbìhnjenje na¹eho naroda su njesmìrne. Zbìra¹e ludowe pìsnje, pøis³owa atd., pisa¹e literarno-historiske nastawki. Zhromadnje z Pfulom a Smolerjom d¼ì³a¹e w serbskim rìèespytu. Za³o¾i a redigowa¹e "Mìsaèny pøidawk", "£u¾ièana", "Katólski Poso³", "Serbskeho hospodarja" a wot 1868 do swojeje smjeræe "Èasopis Maæicy Serbskeje". Pisa¹e a wudawa¹e powuène, zabawne a nabo¾ne kni¾ky za lud, dale wobd¼ì³a z Wylemom Bogus³awskim "Historiju serbskeho naroda" a z biskupom Jurjom £u¾èanskim pøe³o¾i "Nowy Zakoñ", klasiski pøik³ad èisteje spisowneje serbìæiny. Zarjadowa "Èitanku", wubjerk ze serbskeho pismowstwa. Bì z pøedsydu Maæicy Serbskeje a woporniwym nak³adnikom w¹elakich wa¾nych spisow. Wìrny japo¹to³ a wjednik serbskeho naroda. (È. 70, 75, 92, 120, 162, 173.)
Imi¹ Hendrlch Jaromìr (1819-1897), pastor w Hod¼iju, wudawa¹e nabo¾inski èasopis "Zernièki" w l.1849-1853, za³o¾eà serbskeho evangelskeho homiletiskeho seminara w Hod¼iju (1877), wuda w l.1849 "£u¾isku wustawu", pozd¼i¹o wuda sy³u nabo¾inskich spisow a spisa nìmscy knihu "Der Panslavismus", w kotrej¾ je zwobàazowane serbske prócowanje wo zakhowanje narodnosæe a nìmske pot³óèowanje we £u¾icomaj, wosebje w pruskej £u¾icy.
Jacs³awk Mik³aw¹ (1827-1862) wustudowaw¹i w pra¾skim serbskim seminaru bu z kap³anom w Njebjelèicach. Wótèinska lyrika. (È. 149.)
Jenè Karl August (1828-1895), ev. faraà, serbski filolog, literarny historik a bibliograf. Wosebje je napisa³ "Stawizny serbskeje rìèe a narodnosæe", "Krótki pøehlad zhromadneho pismowstwa evangelskich Serbow", "Spisowarjo hornjo³u¾iskich evangelskich wot 1597-1800", "Zemrìæi spisowarjo hornjo³u¾. evang. Serbow wot 1800-1877", "Pismowstwo a spisowarjo delnjo³u¾iskich Serbow wot (1548) 1574-1880" a druhich. (È. 116.)
Jordan Hendrich (1841-1910), wuèeà w Popojcach z rodom Hornjo³u¾ièan, horliwy delnjo³u¾iski prócowaà, zbìraæel lndowych pìsnjow, bajkow a narodopisnych primo¹kow; Wudawaæel powìdañèkow za lud. Jeho d¼ì³a su: zbìrka delnjo³u¾iskich ludowych bajkow, 1876-79, delnjo-³u¾iska "Cytanka" za samowuèencow 1883, Bibliske stawizny, Delnjo-³u¾iski spìwaik, Drob´ence ze serbskeje historije a dr. - Jordan bì z h³ownym d¼ì³aæerjom Delnjo³u¾iskeho wotrjada Maæicy Serbskeje w Khoæebuzu. Spisa te¾ "Pismowstwo delnjo³u¾iskich Serbow (wot 1881-1900). (È. 122, 220.)
Jordan Pìtr (1818-1891), dr.; wobd¼ìlnik na pra¾kim s³owjanskim zjìzd¼e l. 1848; wuda l.1841 "Serbske pesnièki" a Hornjo³u¾. rìènicu; wudawa¹e èasopisjj "Jutnièku" a "Serb. Jutnièku"; wudawa¹e w Lipsku, hd¼e¾ bì¹e jako reklor serb¹æiny na universiæe, Slawische Jahrbücher a dr. Zemrì we Widni. (È. 77.)
K³ósopbski-Mosak A., (1820-1898), za³o¾i l. 1839 w Budy¹inje stud. towaàstwo na gymnasiju; pøe³o¾i ©afaøikowe "S³owj. staro¾itnosæe" do nìmèiny. (È. 53.)
Kósyk Mato (* 1853), evangelski duchowny w Texasu w Americy, dotal najlìp¹i delnjo³u¾iski basnik. Wot l. 1878 napisa do È. M. S. rjadu wótèinskich elegijow a basnjow, dale te¾ pìsnje a ballady a skónènje wjet¹u èasomìrnu idylu "Serbska swa¼ba w B³otach" (1880) a historiskoepisku baseñ "P¶erada markgrofy Gera" (1882). Wubjerk z Kósykowych basni wuñd¼e l.1893 z nak³adom delnjo³u¾iskeho studentsiwa jako "Zbìrka dolnoserbskich pìsñow". (È. 164, 221, 227, 228.)
Kral-Rachlowc Franc (1886-1915), wuèeà w Kamjencu, nad¼ìjny narodny prócowaà a organisator, soburedaktor "£u¾icy" wot l. 1909, za³o¾eà "Raja" a "Zahrodki", èasopisow za d¼ìæi a wudawaà "Nad¼ije", protyk³ za d¼ìæi. Doby sej wulke zas³u¾by wosebje wo organisaciju towaàstwow we £u¾icy a wuda te¾ d¼iwad³ownu pàiruènu knihu "Na¹e d¼iwad³o". Pad¼e pola Lens na zapadnej frónæe. Bì horliwy pìstowaà serbsko-èìskeje wzajomnosæe, dobry Serb a S³owjan. (È. 20, 171.)
Krawc Bjarnat (* 1861), komponista a spisowaæel w Drje¾d¼anach; wuda zbìrku spìwow "Khwatajæe, ale spìwajæe" 1910. (È. 100.)
Krjeèmaà Mik³aw¹ (* 1891), profesor. Pøelo¾ki z èì¹æiny w Serbowkach: "Zastajeny kharakter (Sv. Èech), Wjesny Jakobin (V. Bene¹-Tøebízský), Tøi w³osy d¼ìda W¹owìda (Erben), Bì prjedoèink (J. Neruda). Wob¹ìrne rìèespytne d¼ì³o "Serbske s³owjeso" je w rukopisu. (È. 203.)
Kuæank Jakub (1818-1898), senior kapitla w Budy¹inje, redaktor "Jutrnièki", sobuza³o¾er M. S., nabo¾ny Spisowaæel. Wuda zhromadnje z Jakubom "Serbske Hornje £u¾icy".
Laras Jan dr. (*1845), profesor w Æì¹inje w èìskej ©lezskej, pàe³o¾eà psalmow a spisowaà powìdañèkow. (È. 72.)
Llb¹ Jurij (* 1857), faraà w Budy¹inje, serbski rìèespytnik, autor prìnjeje wubjerneje hornjo³u¾iskeje sk³adby (1884). Napisa te¾ sy³u drobnych, ¾iwjenjopisnych naæiskow do "£u¾icy" a "Serbskich Nowin". (Æ. 119, 139, 150, 152, 180, 191.)
Lorenc-Zalìski J. (* 1874), hajñk w Porynju, nowelista. (È. 73, 112.)
Mjeñ Jurij (1729-1785), studowa¹e w Lipsku, ev. faraà w Njeswaèidle, cyrkwinski spisowaæel, hajeà èisteje serbskeje rìàe, pospytowa¹e so jedyn z pøenich wo swìtne basnjenje. Jeho najwjet¹e d¼e³o w tyra na-stupanju "Ryæerski kìrlu¹" (Serbskeje rìèe zamo¾enje a khwalbu w ryæerskim kerli¹u spìwa¹e Juri Mjeñ) wuda l. 1806 po jeho smjeræi jeho syn Rudolf Mjeñ (1767-1841), do Zejlerja najs³awni¹i serbski basnik, tohorunja ev. duchowny. Ze spisow wobeju je so bohu¾eljara ma³o na na¹e dny zakhowa³o. (È. 28.)
M³óñk Pìtr (1805-1887), æìsla a wjesny sudnik w D¼iwoæicach p. Budy¹ina, Samowuèenc, jara woblubjeny ludowy pìsnjeà. Jeho basnje wukhad¼achu w Serbskich Nowinach; wudal J. E. Smoler w l. 1879 a zbìrcy "Khìrlu¹e a spìwy". (È. 185. I., 40.)
Muka Arno¹t (* 1854) dr., profesor, stud. rada. Wulki s³owjanski rìèespytnik a etnograf. Wot lìta 1894 redaktor Èas. Maæ. Serb. a h³owny d¼e³aæeà w Maæicy. Po Hórnikowej smjeræi wjednik serbskebo naroda. Po pøewrótu so wobd¼ìli na narodnym hibanju za woswobod¼enje £u¾icy a bu za to wot nìmskeho knje¾eàstwa pøesæìhany. Z jeho wjele d¼ì³ow maja wosebity wuznam: "Stat³stika Serbow" (1884-86), "Historische und vergleichende Laut- und Formenlehre der niedersorbischen Sprache" (1891), "Serbski zemjepisny s³ownièk" (1895), dale zbìrki ludowych pìsni a wulki spis wo byw¹im delnjoserbskim ³ukowskim wokrjesu je: "Bausteine zur Heimatkunde des Kreises Luckau" (1918.) Hlej wo Muky nastawk è. 180; wot Muki nastawki è. 48, 58, 84, 123, 134.)
Nawka Micha³ (* 1885), wuèeà w Radworju, zahorjeny wojowaà za prawa serbskeho naroda; dobry Serb i S³owjan; novelista, pøelo¾eà nìkotrych d¼el ruskeje literatury. Bì soburedaktor "Serbskeho hospodarja" a sobud¼e³aèeà pøi "Rìzakowym Nìmskoserbskim s³owniku". Pøiprawi³ jedyn ze¹iwk serbskich narodnych "Bajow, bajkow a basniækow" (1914), napisal serbsku Rìènicu (I. ze¹iwk 1919) a "pøewodnika po serbskej rìèi" (1920). Pøelo¾i³ Gogolowa "Rewisora" (1907). Hlej nastawki è. 10, 146.)
Nowak-Horjanski J. (* 1864), faraà w Radworju, spisowaø powuènych nastawkow a wosebje pøihotowjeà ludowych d¼iwad³owych hrow; na pø. Marija Madlena. (È. 106.)
Nowak Józef (* 1895), m³ody, wobdarjeny basnik a dramatik. Wustupi pøed wójnu we "£u¾icy" z drobnymi basnjemi. Po wójnje wuda swoje basnje w zbìrcy "Z duchom swobody" (1919). Z wuspìchom hraje¹tej so na skhad¼owankach jeho dramaæe "Poslìdni serbski kral" (1916) a "Swobody njewìsta" (1919). (È. 153, 159, 161, 194, 204, 211, 216.)
Pful Kø. B. (1825-1889) dr., da ze swojimi filologiskimi spisami wìdomostmy zak³ad spisownej hornjoserb¹æinje. Napisa Hornjoserb. rìènicu (1861), wuda £u¾iski serbski s³ownik (1866). By te¾ basnik a wob¼ìli so horliwje na cy³ym narodnym a lit. serbskim ¾iwjenju. (È. 9, 88, 97.)
Pjech Jan Bohuwìr (+ 1913), knihikupec w Lipsku. Pøe³o¾i pod pseudonymom Jan z Lipy ¹ìsæ sonettow Shakespearowych w È. M. S. 1857 a te¾ Shakesperowu struch³ohru "Julius Caesaà", kotru¾ je hakle w l. 1914 woæi¹æal dr. E. Muka w È. M. S. a w 17. è. Serb. d¼iw. zbìrki. Pjech wobd¼ìla nìmski te¾ Pypin-Spasovièowy Stawizny s³oyjanskich literaturow w Lipsku l. 1884. Pjech bu te¾ z pøeæelom èìskemu presidendej T. G. Masarykej, kotremu¾ da nastork k spisapju wob¹ìrneho d¼ìla wo wulkim wojowarju za èìske narodne prawa K. Havlièkej. (È. 170.)
Radyserb-Wjela Jan (1822-1907), wuèeà na ®idowje, basnik, zbìraæel pøis³owow a ludoweje literatury zcy³a, s³ownikaà. Z basnistwa pìstowa³ balady a epiku (Jan a Hanka 1880, Wobrad¼enka 1893-95), napisa libreto k prìnjej serb. opereæe "Smjertnica" (1910). Zestaji hobrsku sy³u pøis³owow: Pøis³owa a pøis³owne hrónèka a wus³owa hornjo³u¾iskich Serbow (zrjadowane a wudale l. 1907 wot prof. dra A. Muki), Metaforiske hrona (1905), Serbske rostlinske mjena (1910). (È. 12, 18, 30, 107, 160.)
Rìzak Filip (* 1859), dr. theol., w Drje¾d¼anach, pàe³o¾i èìske d¼ì³o Bo¾eny Nìmcoweje "Na¹a wowka" (Babièka). Wuda wulki nìmskoserbski s³ownik w l. 1920. Zestajer serbskeho rych³opisa. (È. 22, 98.)
Rocha-Turjanski Fryco (* 1963), wuèeà, delnjo³u¾iski basnik. Jeho basnje wukhad¼achu w "Casniku", we "£u¾icy", a wjet¹a zbìrka "Wìna¹k dolnoserbskich pìsñow w È. M. S. 1898. (È. 225, 230.)
Rostok Micha³ (1821-1893;, serbski pøirodospytnik, zestajeà serbskeje pøirodowìdneje terminologije. Wjet¹i d¼ìl jeho d¼ì³pw je w È. M. S. wot l. 1848-92 a we "£u¾ièanu". Jeho najwjet¹e d¼ì³o "Neuroptera Germanica" roznjese w swojim èasu jeho mjeno po cy³ej Nìmskej a Rostok p³aæe¹e tehdom za prìnjeho wotrjadnika w tym nastupanju. (È. 16.)
Skala Jan (* 1889), m³ody, wobdarjeny basnik a publicista. Jeho basnje wukhad¼achu we "£u¾icy". Wosebitych zbìrkow haè dotal njeje wuda³. Po pøewrótu wobd¼ìli so horliwje pøi hibanju wo wuswobod¼enje £u¾icy. (È. 140, 210, 213, 217.)
S³odeñk Jurij (* 1873), wuèeà, redaktor "Serbskeho Hospodarja", autor nì¹to wótèinskich powìdanèkow (we "£u¾icy"). Njebojazny wojowaà za prawa na¹eho naroda. Je znaty te¾ jako komponista. (È. 86, 184.)
Smoleà Jan Arno¹t (1816-1884), wulki serbski bud¼eà, filolog, etnograf, za³o¾eà Maæicy Serbskeje a Maæièneho Æasopisa, wukub³anc Fr. L. Èelakowskeho a J. Purkynì we Wróts³awje. Z jeho wulkeje literarneje d¼ì³awosæe masowosebje wuzbìhnyæ klasiske d¼ì³o "Pìsnièki hornych a delnych Serbow" (1841-43), kni¾ka nìmskoserbskich rozmo³wow "Ma³y Serb" (1841), "Nìmskoserbski s³ownik" (1843), "Stawizny ³u¾isko-serbskeje literatury". Samsny ¼iwjenjopis Smolerjowy je woæi¹æa³ Adolf Èerny w È. M. S. Smolerjowe ¾iwjenje wotra¾uje so te¾ w jeho "Èìskej korespondency", kotru¾ syin wuda³ l. 1919-20 w Budy¹inje w È. M. S. a we wosebitym wotæi¹æu. (È. 3, 79, 154, 155, 158.)
Sommer Adolf (1862-1909), wuèeà w Budy¹inje. Spisaæe³ powìdañèkow a pøe³o¾owaà z ruskeje literatury. Sobud¼ì³aæeà Mukowy pøi zarjadowanju drje¾d¼anskeje serbskeje wustajeñcy l. 1896. (È. 127, 175.)
©ìca-Rachlowski K. B. (* 1858), wuæeà, novelista. (È. 141.)
©ewèik Jakub (* 1867), faraà w Kamjenicy; wustupi jako basnik w èasopisu "£u¾iski Serb" (1895-96) a we "£u¾icy" a je we wìstym nastupanju epigon Æi¹inskeho. Pozd¼i¹o pisa¹e drobne literarno-historiske pàino¹ki do È. M. S. (È. 71, 90.)
©wela G. (* 1873), evang. faraà w De¹nje pola Chotìbuza, zas³u¾bny narodny a literarny d¼e³adeà za Hornju i Delnju £u¾icu. Napisa "Delnoserbski p¹awopis" (1907), "Lehrbuch der Niederwendischen Sprache" I.-II. (1905 a 1911), "Cytanku za serbske ¼i¶i" (1907), "Kurzes Lehrbuch der oberwendischen Sprache" (1913) a sy³u filologiskich a narodopisnych nastawkow do È. M. S. Mimo toho napisa kni¾ku "Evangelska wìra mjez S³owjanami (1915) a bro¾urku "Zur Wendenfrage" (1919). Hlej nast. è. 64, 226, 229.
Urban Matej (1846), pastor, wótèinski basnik, ki¾ pi¹e w antiskich rozmìrach. Napisa a wuda l. 1900 "Wótèinske hrona", a 1907 "Wokàewne wonje¹ko" a l.1908 "Stawizny æeàpjenja etc. Jìzom Khrista". Urbanej s³u¹a te¾ zas³u¾ba, zo je pøe³o¾i³ klasiskej grekskej eposaj Homerowej "Ilias" a "Odysseju", z kotreju¾ woæi¹æa pokazki we "£u¾icy". Z tym je wobohaæi³ njew¹ìdnje rìè a pismowstwo serbskeho naroda. (È. 113, 114, 121.)
Wa³taà Karl Jan (* 1860), po prawom Walter. Rod¼eny Nìmc, ki¾ pak so serbskej rìèi a serbskemu ludej tak pøikhili, zo bu z njeho serbski basnik a spisowaæel zahorjenych serbskich wótèinskich basni (Hymna, Mój ludo serbski). Je epigon Æi¹inskeho, nì¾ny sonjeà bohateho zaèuwanja, basnik pøirody, lubosæe, æicheho styska a ¾ed¼enja. Swoje basnje wuda w zbìrcy "Za du¹u a wutrobu" (1897). Pøesta polom basniæ a hakle w najnow¹im èasu pokazuja so zaso jeho wer¹e - najbóle nabo¾neho, swjed¼enskeho a sk³adnostneho razu - w "Pomhaj Bóh" a w "Serb. Nowinach". (È. 183, 208.)
Wiæaz Jurij (* 1899), stud. w Prazy, m³ody prócowaà a spisowaæel, zahorjeny wobd¼ìlnik narodneho hibanja wo wuiswobod¼enje po nìmskim pøewrótu. Je pøe³o¾i³ do serb¹æiny "£u¾icu" dr. Józ. Paty (1920). Rjadowa¹e wot l. 1920 serbski d¼ìl mìsaènika "Èìskoserbski Wìstnik" w Prazy. È. 193.)
Wiæazec Herta (1819-1885), prìnja serbska basujeàka; jeje spisy je wudal Ad. Èerný l. 1900. (È. 35.)
Wingeà Jurij (1872-1918), faraà w Lubiju, dobry powìdañèkaà a serbski spisowaæel, pøe³o¾owaà ze slowjanskich literaturow, wosebiæe z pól¹æiny (Sienkiewicz). Jeho najlèp¹ej powìdañècy stej "Hronow" (1893) a "Poslìdnja primicija na Tuchorju" (1894). Pøiprawi te¾ nì¹to hrow za serbske d¼iwad³o (Na wumìnku). (È. 115, 117, 148, 151.)
Wjas³awk Jakub (* 1885) dr., m³ody serbski historik. (È. 93.)
Wjela-Kub¹èan Jurij (* 1892), wuèeà, novelista. Napisa nìkotre novele do £u¾icy 1911-1914. (È. 166.)
Wjelan Julius Eduard (1817-1892), ev. faraà w Slepom w H. £. Pøeæel Smolerjowy, z kotrym¾ studowa¹e zhromadnje w Budy¹inje a we Wróts³awju. Dostudowa w Berlinje theologiju a narañ¹e rìèe. Pisa¹e balady; jeho balada "Mortwy do³" je najlìp¹a serbska balada pøed Æi¹inskim. Pøe³o¾owa¹e ju¾nos³owjanske narodne pìsnje a kónc ¾iwjenja zabìra¹e so z rythmiskim pøe³o¾kom psalmow (Spìwajomne psalmy). Pisa¹e do S. N., £u¾ièana a do £u¾icy. L. 1869 wozjewi wa¾ne wìdomostne d¼ì³o "Natnjezno-mu¾akowska wotno¾ka serb¹æiny". (È. 94.)
Wjeñka Cyril (* 1885), absolvent pra¾skeje techniki, in¾enìr, sobuza³o¾eà Æìskoserbskeho towaàstwa "Ad. Èerný" w Prazy l. 1907; pøe³o¾owaà z èì¹æiny. Wuznanmy je jeho pre³o¾k Karafiátowych "Brunèkow" z l. 1910. (È. 102, 186.)
Zejleà Handrij (1804-72), pastor, prìni woprawd¼ity serbski basnik. Zbìraæel ludoweje literatury, za³o¾eà a redaktor "Tyd¼enskich Nowin", wudawaà "Missionskich powìsæi" (1844-49). Napisa nìmscy Hornjo³u¾. rìènicu (1830). D¼ì³a¹e zhromadnje z Pfulom a Hórnikom na hornjo³u¾isko-nìmskim s³owniku. Napisa hobrsku sy³u lyriskich a episkich sk³adbow, drobnych satyrow, bajkow a epigramow, kotre¾ so njew¹ìdnje mjez ludom roz¹ìrjachu a jara so lubichu. Mnohe jeho basnje so skomponowachu pøez Kocora a znarodnichu. Jeho peseñ "Hi¹æe Serbstwo njezhubjene" bu z narodnej hymnu. Zejlerjowe s³owa bìchu z prìnim mócnym wo³anjom w serbskim narodnostnym wojowanju w XIX. lìtstotku. Smoleà, Hórnik, Muka, Æi¹inski a Nowak pokroèuja po prawom w jeho duchu. "Zhromad¼ene spisy" Zejlerjowe zarjadowa a wuda prof. dr. A. Muka w l. 1883-1893 w 4 zwjazkach.
Bogus³awski Wylem Józef (1825-1901), pólski wuèenc, pøeæel serbskeho naroda. Napisa "Rys dziejów serbo³u¼yckich" a wuda jón w Pìtrohrod¼e l. 1861. Pozd¼i¹o roz¹ìri tutu knihu a pøed¼e³a ju z M. Hórnikom do "Historije serbskeho naroda", kotra¾ wuñd¼e l. 1884 w Budy¹inje. Bogus³awski napisa te¾ l. 1885 ¾iwjenjopis J. E. Smolerja do "Biblioteki Warszawskeje". Hlej nastawki è. 120, 162, 173.
Èerný Adolf (*1854), èìski spisowaæel a basnik (pseud. Jan Rokyta), redaktor "Slovanskeho Pøehleda". Wulki pìstowaà serbskoèìskich poæahow a tohodla mjenowany "serbski konsul". Napisa nimo hobrskeje sy³y nastawkow a rozpominanjow z cy³eho s³owjanskeho swìta te¾ d¼ì³a wo Serbach. Z nich Je èìski wu¹³o: "Rùzné (w¹elakore) listy o Lu¾ici" (1894), "Lu¾ické obrázky" (1890), "Svatba(kwas) u Lu¾ickych Srbù" (1893), "Lu¾ice a Lu¾iètí Srbové" (1912) a "Lu¾ická otázka (pra¹enje)" (1918); w serbskej rìèi "Wobydlenje £u¾iskich Serbow" (1889), "Mythiske bytosæe £u¾iskich Serbow" I. (1893), "Stawizny basnistwa hornjo³u¾iskich Serbow" (1910) a druhe. Adolf Èerný je pøelo¾i³ sy³u èìskich basni do "£u¾icy". Do èì¹èiny pak je pøe³o¾il wubjerk z Handrija Zejlerja (Sborník svìtové poesie 1896) a wubjerk z Jakuba Æi¹inskeho (Svìtová knihovna 1904) a basnje druhich serbskich baspikow. (È. 66, 108.)
Gogol Nikolaj Wasiljewiè (1810-1852), za³o¾eà ruskeho realisma, spisowaà romanow a dramatow. Z jeho twórby je najwa¾ni¹i satyriski roman "Mortwe du¹e", historiski roman ze ¾iwjenja zaporo¾skich kozakow "Taras Bulba", a wosebje znata je jeho wjeselohra "Revisor", do serb¹æiny pøe³o¾ena wot M. Nawki a wudata jako 16. èis³o "Serbskeje d¼iwad³oweje zbìrki" w l. 1907. (Hlej nast. 182).
Hugo Victor (1802-1885), jedyn z najwjet¹ich pøedstajerjow francózskeho romantisma, kotreho¾ wliw je èuæ w cy³ej nowej fran. literaturje. Lyrik, satyrik a spisowaà romanow a dramatow. Z jeho romanow je sej doby³ swìto¶³awnosæe "Bìdni", dale "Tøiad¼ewjeæd¼esat", "Cyrkew maæerje bo¾eje w Parizu", w kotrych¾ nam mi¹trowscy pàedstaja nic jeno¾ stwórbu a podawki w njej, ale wosebje hibanja è³owjeskeho ducha a è³owjeskeje powahi. Na¹a pokazka wo biskopu Myrielu w nast. è. 133 je za to z b³y¹æatym dopokazom. W swojich basnjach a dratnatach wobjima¹e w¹ì doby è³owjeskeje historije wot ¹ìreho zastarska haè na na¹e dny, ("Legenda wìkow").
Jirásek Alois (* 1851), èìski spisowaæel romanow a dramatow. Z jebo d¼ì³ow najwa¾ni¹e su wulke rornanowe cykle, z kotrjmi¾ chcy¹e spisaæel wobjimaæ cyle stawizny èìskeho naroda. Su to romany: "Mjez zmohami", "Pøeæiwo w¹ìm", "Bratrowstwo", "Husitski kral", "W cuzych s³u¾bach", "Æìmno", "Psohlavci" (Wojowarjo za swobodu), "F. L. Vìk". - Z powìdanèkow je najznaæi¹a "Filosofska historija" ze studentskich stawiznow mìsta Litomy¹le lìt 1848. Podobnje su te¾ jeho dramata, èeàpane z èìskich stawiznow. "Jan Hus", "Jan ®i¾ka", "Emigrant" s D. M. Rettigowa, ke kotrym¾ so pøizamka wulke historiske drama "Gero", pøe³o¾ene do serb¹æiny wot M. Andrickeho. Jara so lubja jeho hry z wjesneho ¾iwjenja: Wojnarka, Lucerna (Lataànja), Nan a dr. Za d¼ìæi zhotowi rjanu kni¾ku "Stare powìsæe èìske", z kotrych¾ je wzata powìsæ wo Ró¾owej holinje. (Nastawk 203.)
Kapras Jan (* 1880), doktor prawow, universitny profesor w Prazy, èìski prawizniski historik a wudawaæel starych èìskich grawizniskich spisow. Wuznamne su jeho "Prawne stawizny krajow èìskeje króny". D¼ìl z nich, £u¾icu naslupacu, wobd¼e³a spisowaæel sam jako "Prawne stawizny Hornjeje a Delnjeje £u¾icy za èas èìskeho knje¾enja". (Je wu¹³o w È. M. S. 1916 a jako samostatna kniha.) Jako wubjerny znajeà èìskeho prawa a èìskich stawiznow wobd¼ìli so jara skutkownje pøi jednanju na pari¾skej mìrowej konferency a napisa rjadu wuznamnych pojednanjow, z kotrych¾ jednaju nìkotre te¾ wo Serbach. (è. 207.)
Karafiát Jan (* 1846), reformowany faraà a èìski spisowaæel. L. 1895 wzda so zastojnistwa a je wot toho èasa ¾iwy w Prazy. Swoje spisy wudawa¹e anonymnje. Napisa "Mistr Jan Hus", powahopis èìskeho reformatora, "Towaà¹owje", "Brunèki", "Reformowany spìwnik." a dr. Wot l. 1896 wudawa mìsaènik "Reformowane Listy". (Hlej nastawk è. 186.)
Klá¹terský Antonín (* 1866), èìski spisowaæel, wosebje zas³u¾bny ze swojimi pøe³o¾kami z jeñd¼el¹æiny. Na¹u baseñ "£u¾icy" (nast. 200) napisa pøi pàile¾nosæi wulkeho serbskeho koncerta w mìrcu 1919 w Prazy, ki¾ zarjadowa pod prolektorstwom presidenta T. G. Masaryka Èìskoserbske towarstwo "Adolf Èerný".
Mr¹tík Alois (* 1861), wuznamny zastupnik nowoèìskeho realistickeho romana. W swojim "Rok na vsi" (Lìto na wsy) rysuje nam ¾iwy wobraz wjesneho ¾iwjenja mórawskich S³owakow po lìtnich poèasach. Te¾ "Bavlnkovy ¾ony a druhe powìdañèka", ka¾ te¾ skulkowne, woblubjene drama "Mary¹a", kotrej¼ napisa zhromadnje ze swojim bratrom Wylemom (1863-1912), èerpaju swoju maæiznu ze ¾iwjenja s³owakskeho ludu na wukhódnej Morawje. (Hlej nast. 138.)
Nìmcová Bo¾ena (1820-1862), èìska bud¼iæeàka a spisowaæelka, ki¾ je sej doby³a swìtoweho wuznama ze swojim krasnym wjesnym romanom "Na¹a wowka", pøe³o¾enym l. 1883 te¾ do serb¹æiny pøez dra Filipa Rìzaka, tehdom "praesesa" serbskeho seminara w Prazy (nast. è. 22). B. Nìmcova napisa wulku sy³u powìdañèkow z èìskeho wjesneho ¾iwjenja, ka¾ te¾ wjele narodopisnych a puæowanskich naæiskow. Jara so lubja haè do d¼ensa jeje krasne zbìrki narodnych èìskos³owakskich bajkow. Ze spisow B. Nìmæoveje mamy tój¹to pøe³o¾ene, wjele tych pàe³o¾kow w¹ak le¾i d¼ensa hi¹æe w rukopisu wosobje w lìtnikach pra¾skeje "Serbowki".
Neruda Jan (1834-1891), èìski basnik; lyrik (zbìrki "Kosmiske pìsnje", "Spìwy pjatkowne" a dr.) epik w swojich baladach a romancach. Za³o¾er èìskeho feuilletona, w èeni¾ bì z mi¹trom, spisa jich pøez 2000, kotre¾ wukhad¼achu najbóle w pra¾skich "Narodnych Listach", potom zhromad¼ene w zbìrkach "®erty hravé a dravé", "Proti srsti" atd. Wulku s³awu doby sej te¾ za èìskimi hranicami ze swojimi "Ma³ostronskimi powìdañèkami". Neruda studowa¹e w Prazy zhromadnje z na¹im rìèespytnikom M. Hórnikom, z kotrym¾ jeho wjaza¹e wutrobne preæelstwo. (Hlej nast. è. 81 a 131.)
Parczewski Alfons (* 1850), pólski spisowaæel, pøeæel lu¾iskich Serbow. Z jeho d¼ì³ow su najwa¾ni¹e "Z dolnych, £u¼yc", "J. E. Smoleà", "Serbja w Pruskej". Za³o¾i "Delnjo³u¾iski wotrjad" Maæicy Serbskeje a wuda ze swojim nak³adom nì¹to delnjo³u¾iskich knihow, wosebje "Cytanku" (1883) a nì¹to lìtnikow delnjo³u¾iskeje "Pratyje". Nimo toho napisa wjele nastawkow do È. M. S., zwjet¹a razu lilerarnohistoriskeho a nastawki do h³ownych pólskich nowin wo Serbach a serbskim narodnym hibanju po pøewróæe. (Nast. è. 195.)
Preradoviæ Petar (1818-1872), najpopularni¹i ju¾nos³owjanski basnik a pøipowìdaà s³owjanskeje wzajomnosæe. Ze swojej basnju "Zora puca, bit æe dana" (hlej è. 201) postrowi l. 1844 nowu dobu narodneho ¾iwjenja ju¾nos³owjanskeho. Swoje wótèinske basnje wukhad¼achu wosebje w zaderskej "Zorje dalmatinskej". Jeho zhromad¼ene spisy wuñd¼echu k prìnjemu razej w Zahrjebje a to "Prìnjotki" w l. 1846 a Nowe pjesme" w l. 1851, a potom znowa a èasto wosebje za ju¾nos³owjanske ¹ule.
Shakespeare (wupraj ¹ekspir) William (1564-1616), najwjet¹i jeñd¼elski dramatik, ki¾ s³u¹a zcy³a k prìnim swìtowym basnikatn. Nimo swojich basnjow (do serb¹æiny zd¼ìla pøe³. wot J. B. Pjecha w È. M. S.) napisa sy³u d¼iwad³owych hrow, z kotrych¾ su wosebiæe wuznamne struch³ohry "Coriolanus", "Julius Caesaà", "Romeo a Julia", "Hamlet", "Kral Lear", "Othello", "Macbeth"; historiske hry "Richard III." a "Hendrichojo"; komedije "Sklud¼enje z³eje ¾ony", "Komedija po³na zmylenja"; èinohry "Pøekupc bjenalski", "Zymska bajka", "Njewjedro", "Son nocy swjatojanskeje" a druhe. Shakespeare nam pøedslaja è³owjeske po¾adosæe a sylne powahi, wustoji so na podawanje putaceho a pisaneho æina, z èira¾ skutkowa¹e na rozwiæe cy³eho europskeho dramata. Na¹a pokazka (è. 176) nam pøedstaja skutkownu scenu nad æì³om Caesarjowym, kotra¾ so hod¼i z wuspìchom dramatiscy pøedslajiæ te¾ jako deklamacija. Znamjenity pøe³o¾k "Julia Caesarja" wot Jana z Lipy (t. j. Jana Boh. Pjecha) bu dokonèeny hi¾o w l. 1875, ale w æi¹æu wuñd¼e hakle w l. 1914 jako 17. èis³o "Serbskeje d¼iwad³oweje zbìrki".
Sienkiewicz Henryk (1846-1916), pólski spisowaà romanow. Napisa d¼iwokrasny wobraz Roma za kej¾ora Nerona "Quo vadis", wulku historisku trilogiju z pólskich stawiznow "Z wohnjom a mjeèom", "Potopa" a "Pan Wo³odyjowski", psychologiskaj romanaj "Bjez dogmata" a "Swójba Po³anieckich". Dale romany "Kri¾acy" (w è. 117) a "Na polu s³awy" z èasow krala Jana Sobieskeho a "Napu¹æinje". Nimo toho wuñd¼e zjeho pjera sy³a mjeñ¹ich novelow (ka¾ "Jan - dobyæer", "Lataànik" a dr.), kotre¾ su skoro w¹ì pøe³o¾ene do serb¹æiny wot J. Wijigerja a M. Andrickeho. Sienkiewicz ponóri so do dóñta swojeje pøesæìhowaneje a tola tak S³awneje pólskeje wótèiny, tak zo napisa swoje romany z h³ubokim wótèinskim zaèuæom a z njew¹ìdnym rysom powahow a podeñd¼enjow wuslupowacych wosobow.
Tolstoj Lew Nikolajewiè (1828-1911), wulki ruski spisowaæel a wuèenc, ki¾ so prócuje w swojich d¼ì³ach wo zlìp¹enje a wudospo³njenje runoèasneho è³owjestwa, kotreho¾ njepoèinki njesmilnje ¹wika. Dla swojich nahladow, z kotrymi¾ wustupowa¹e preæiwo nìkotrym nabo¾inskim pøewróæenosæam, bu l. 1901 z prawos³awneje cyrkwje wuzamknjeny. Z jeho romanow su najlìp¹e: "Wójna a mìr", "Hana Karjenina", "Z mortwych staæe", "Sewastopolske powìdañèka", "Kublerjowe jutro", "Kozacy", "Spowìd¼", "Kreutzerowa sonata" a dr.; z dramatow: "P³ody kultury", "Knje¾stwo æmy", "®iwe æì³o". Jara rjana a wuznamna je te¾ Tolsteho ¹tyrid¼ìlna "Æitanka" za lud. Tolstoj je z mi¹trom we wobrazowanju è³owjeskich wosudow, pøi èim¾ so w¹ud¼e prócuje pàiwjesæ k p³aæiwosæi swoje zasady wo prawd¼e a dobrym. (Hlej nast. 144.)
Turgjenjew Iwan Sergewiè (1818-1883), ruski novelista, spisowaà romanow a dramatow. Jeho literarny wuznani je w realistiskim zwobrazowanja è³owjeskeho ¾iwjenja. Z jeho romanow a novelow su najznaæi¹e: "Zapiski hoñtwjerja", "Rudin", "Zemjanske hnìzdo", "Wótcowje a d¼ìæi" a dr. Na¹a pokazka (è. 137) je z jeho romana "Zapiski hoñtwjerja".
Vrchlický Jaros³aw (po prawom Emil Frida) (1853-1912) bì z profesorom swìtowych literaturow na pra¾skej universiæe. Genialny basnik èìski, najwjet¹i representant èìskeho kosmopolitismu, ze swojej wutrajnosæu a p³odnosæu zbli¾i èìskej literaturje najbóle zapadnu kulturu. Je Èecham to, ¹to¾ Serbam Æi¹inski. Jeho twórba wobsahuje basnje episke (woseb Cyklus "Z³omky epopeje è³owjestwa"), potom za Serbow zajimawa "Pìseñ wo Wineæe": zwobrazuje wojowanja na¹ich prjedownikow - baltyskich S³owjanow - z Danami, ballady, romancy a legendy, basnje lyriske ("H³asy w pu¹æinje", "Sonety samotarja", "©to¾ ¾iwjenje da³o", "Na sydmi trunach", atd.) Z jeho dramatiskich d¼ì³ow su woblubjene wjeselohra "Nóc na Karl¹tejnje" a drama "Exulanti", ka¾ te¾ dramata z antiki (trilogija "Hippodamia"). Pøe³o¾owa¹e z francóz¹tiny, ¹pan¹èæiny, ital¹æiny, pól¹æiny, nìmèiny, jeñd¼el¹æiny, norwe¾¹æiny, dan¹æiny, mad¼aà¹æiny a per¹æiny. Vrchlickeho basniske d¼ì³o wubud¼uje wobd¼iwanje ze swojim wobsahom a rozsahom (wok. 250 zwjazkow), myslowym bohatstwom a pøekrasnej basniskej rìèu. Serbja znaja Vrchlickeho z wubjernych pøelo¾kow Æi¹inskeho w zbìrcy "Z wotmachom" l. 1913. S³awna je jeho pìseñ "£u¾iskim Serbam", woæi¹æena tu w nast. 156.